| Miasto i Gmina Drobin

Pierwsze wzmianki o Drobinie pochodzą z XIV w. W swojej historii Drobin ocierał się o wydarzenia dla kraju najważniejsze: wojna ze Szwedami, Powstanie Styczniowe, po upadku którego w 1870 r. w ramach represji carskich Drobin utracił prawa miejskie; w Drobinie miały swój postój wojska króla Jagiełły idące pod Grunwald. W czasie kampanii wrześniowej 1939 r. w Kozłowie, Niemcy dokonali masakry żołnierzy cofających się z frontu mławskiego.

1 lipca 1994 r. Drobin odzyskał prawa miejskie.

 

| Właściciele

Od połowy XV wieku Drobin był we władaniu rodu Kryskich. W 1444 roku bracia Ninogniew i Paweł Kryscy kupili Drobin od – jak pisze Jerzy Łempicki w „Herbarzu Mazowieckim” – „swoich współrodowców Gulczewskich.” Synowie Ninogniewa: Ninogniew II, późniejszy wojewoda płocki, i Jan z Gradzanowa, kanonik płocki, odziedziczyli prawa do Drobina po ojcu. Ksiądz Jan, w 1478 r. odstąpił bratu prawa do Drobina, wzmiankowanego wówczas jako miasto. Drobin był w posiadaniu Kryskich do schyłku XVII wieku. Po śmierci Stanisława Kryskiego kasztelana raciążskiego prawa do Drobina, od macochy Jadwigi z Mostowskich Kryskiej, wykupiła Zofia z Kryskich Kępska, żona Mikołaja. W ich posiadaniu był do 1715 roku. Następnie prawa do Drobina wykupił w 1715 r. Adam Jeżewski, podkomorzy płocki; w jego rękach pozostawał do 1719 r. Bracia Jerzy i Józef Tyszkiewicze zaczęli wykupywać dobra drobińskie w latach 1721-1722. Później dziedzicem został Franciszek Skarbek, chorąży łęczycki. W roku 1750 dobra dziedziczą jego synowie: Jan, Władysław i Wojciech, którzy zarządzanie oddali w ręce Ignacego Suchęckiego. Następnie Drobin przypadł Janowi Skarbkowi, kasztelanowi inowrocławskiemu. W roku 1772 dobra dziedziczyła wdowa po kasztelanie inowrocławskim Konstancja von Bruchenthal – Michałowa Aleksandrowa Czetwertyńska, starościna tuszyńska i żytomirska. W 1787 r. miasto nabył od swych pasierbów M. Czetwertyński (drugi mąż Konstancji Skarbkowej) i odstąpił Stanisławowi Dąbskiemu, wojewodzie brzesko – kujawskiemu. Ten z kolei odstąpił go Antoniemu Karnkowskiemu, po którym z kolei odziedziczył Drobin jego syn, Stefan Karnkowski. W 1833 r. należał do Justyny z Karnkowskich Piwnickiej, w 1844 został przez nią sprzedany Bankowi Polskiemu, a po dwóch latach od banku nabył Drobin Józef Horowski, ale w tym samym roku sprzedał go i właścicielami zostali Paweł Kunkel i jego żona Augusta z Kitzmanów. Od 1878 r. był własnością Roberta Kunkla, a w 1898 prawa nabyli jego bracia Ludwik i Eugeniusz oraz córka Maria Wilhelmina z Kunklów Macieszyna. Od 1912 do 1945 roku właścicielem dóbr ziemskich Drobina był Jan Karczewski.
W 1817 roku Drobin liczył – jak podaje Łempicki – „40 domów i 363 mieszkańców. Gdy w 1912 roku Jan Karczewski nabywał dobra ziemskie Drobina, zajmowały one powierzchnię 605 ha, w tym 24 ha, to folwark o nazwie Kunklewo. W okresie międzywojennym nastąpiła częściowa rozprzedaż dóbr, tak, że do rozparcelowania w 1945 r. pozostało 290 ha.

| Żydzi w historii Drobina

Pierwsi Żydzi osiedlili się w Drobinie w drugiej połowie XVII wieku. Wtedy to miasto odbudowywało się po serii pożarów w latach 1721 – 1768. Większość z nich utrzymywała się z pracy – przeważnie w usługach i – oczywiście – z handlu. Niektórzy zajmowali się produkcją alkoholu. Pierwsze dane o powołaniu Kahału (Kahał, Kahal, Kehilla – „gmina, kongregacja, zbór”, specyficzne dla Polski określenie żydowskiej organizacji gminnej, której autonomia obejmowała sprawy religii, kultu, sądownictwa, pomocy społecznej, a także zbiór podatków na rzecz państwa. Na czele kahału stali tzw. raszim – reprezentanci wobec władz państwowych. W okresie porozbiorowym autonomia kahału została znacznie ograniczona i sprowadzona głównie do spraw religijnych i pomocy społecznej.) pochodzą z 1757 r. W tym też czasie – gdy organizowała się gmina żydowska wybudowano pierwszą drewnianą synagogę. W czasie pierwszej wojny światowej, gdy Niemcy opanowali Drobin, zniszczyli znaczną część miejsc pracy Żydów, jednak po krótkim czasie sytuacja wróciła do normy i Żydzi podjęli swoją działalność, handlowali także z Niemcami. Na wspomnianej stronie internetowej czytamy, że w latach trzydziestych nasilił się antysemityzm. Nastąpić miał bojkot ekonomiczny, a na początku 1937 r. miał miejsce incydent polegający na obrzuceniu kamieniami synagogi, wybiciu szyb i uszkodzeniu mebli wewnątrz.
5 września 1939 roku armia niemiecka wkroczyła do Drobina. Wkrótce potem rozpoczęło się niszczenie sklepów i warsztatów należących do Żydów. 11 września do Drobina przybyła policja niemiecka i od razu spędziła na rynek przed kościołem, a następnie osadziła w kościele kilkaset mężczyzn w wieku od 16 do 45 lat, zarówno Polaków, jak i Żydów. Następnego dnia zostali oni wywiezieni do Sierpca, ale po sześciu dniach odzyskali wolność i wrócili do domów.
W połowie września 1939 r. rozpoczęły się łapanki na ulicach. Również z domów Niemcy uprowadzali Żydów. Zatrudniali ich do różnych prac, płacąc symboliczne może nie tyle grosze, co fenigi. Wiosną 1940 r. warunki bytowe Żydów stały się bardzo ciężkie. Do tego władze niemieckie zaczęły brutalnie wyrzucać Żydów, wywożono ich do Płocka i do Strzegowa.
W lutym 1940 r. został założony obóz pracy dla Żydów, a w maju dla Polaków. Z kolei w marcu 1941 r. rozpoczęły się pierwsze deportacje Żydów. W tym czasie około 600 ludzi zostało wywiezionych samochodami do obozu w Działdowie. Stamtąd zabrano ich, 14 marca, pociągiem do Piotrkowa Trybunalskiego. Osadzeni zostali w synagodze przy ul. Jerozolimskiej. Część zmarła na tyfus, i zarazę, resztę zabrano do obozu w Oświęcimiu pod koniec 1942 r. Z 600 Żydów drobińskich wywiezionych do Piotrkowa końca wojny doczekało tylko 6 osób. Pozostali po deportacji z marca 1941 r. – około 700 osób – zostali skoncentrowani w getcie i w grudniu 1941 r. przewiezieni do getta w Nowym Mieście k. Płońska.

| Zabytki

O najcenniejszym zabytku, czyli o renesansowych nagrobkach Kryskich wiemy bardzo dużo. Jest sporo publikacji na ten temat. Można o nich poczytać np. na stronie włoskiej fundacji Fondazione del Bianco (http://archive.fondazione-delbianco.org/inglese/relaz/toA2.htm) Na szczególną uwagę zasługuje nagrobek po prawej stronie (patrząc z ławek). Są na nim wyobrażone w postaci rzeźb trzy osoby. Siedzące w niszach małżeństwo Paweł i Anna za Szreńskich Kryscy i leżący ich syn Wojciech.
Warto zwrócić uwagę na szczegóły, które na co dzień wydają się nie istotne. Postać Anny ma niezwykłe – jak na kobietę – nogi. To są męskie nogi, niemal kopia nóg postaci Mojżesza z rzymskiego nagrobka papieża Juliusza II, a cała postać jest inspirowana postacią Sybilli z górnej partii tego nagrobka. Otóż nieznany z imienia artysta musiał doskonale orientować się w rozwijającym się wtedy we Włoszech nowym nurcie renesansowej sztuki budowania nagrobków. I nie tylko postać Anny jest tu charakterystyczna. Idea posadzenia postaci w niszach pochodzi od samego Michała Anioła, a siedząca postać Pawła Kryskiego wzorowana jest na rzeźbie św. Kuźmy (Cosimo Medici) z Kaplicy Medyceuszy we Florencji. Niewątpliwie artysta sprowadzony do Drobina musiał pochodzić ze szkoły słynnego rzeźbiarza Santi Gucciego. Niewykluczone, że i on sam brał udział w tworzeniu dzieła. Interesujące są także ornamenty zdobiące pilastry. Ponadto szczególną uwagę zwraca doskonała kompozycja nisz zwieńczonych półokrągłymi łukami i sarkofag z leżącą postacią Wojciecha Kryskiego. Warto też dostrzec mało widoczne, wykute na dole kartusze z tekstami z ksiąg Mojżesza i Dawida (Stary Tesrtament) i z sentencjami z Homera i Seneki. Nagrobek powstał w latach 1572 – 1576.
Drugi nagrobek, ten po lewej stronie, jest niezbyt udaną kopią pierwszego. Przedstawia on postacie Stanisława Kryskiego (tego, który ufundował pierwszy nagrobek), jego żonę Małgorzatę z Uchańskich i syna Piotra. Jest też czwarta postać, maleńki Paweł, trzymany przez matkę na kolanach i niewidoczny z nawy kościoła. Nagrobek ten został ufundowany przez Wojciecha Kryskiego w latach 1609 – 1613.
Mówiąc o zabytkach trzeba powiedzieć choć kilka słów o samym kościele. Zbudowany został w 1477 r. Budowę rozpoczął wspomniany Ninogniew Kryski, a kończył jego syn, też Ninogniew. W 1536 r. kościół się palił. Odbudował go Paweł Kryski w 1546 r. W XVII w. kilkakrotnie plądrowali go Szwedzi. Oprócz wspomnianych nagrobków trzeba wymienić obraz w ołtarzu głównym przedstawiający Św. Stanisława Biskupa Męczennika, namalowany przez Wojciecha Gersona w 1894 r. Z tego samego roku pochodzi obraz Serca Pana Jezusa, w bocznym ołtarzu, jego autorem jest też znany malarz Kazimierz Alchimowicz. Starsze są obrazy: Św. Stanisława Kostki, Jana Nepomucena i Św. Praksedy. Ten ostatni pochodzący z nieistniejącego kościoła.
Z innych zabytków koniecznie trzeba wymienić dwie drobińskie piety znajdujące się w Muzeum Diecezjalnym w Płocku.
Na cmentarzu warto zwrócić uwagę na kaplicę i kilka nagrobków. Kaplica została wybudowana prawdopodobnie w 1870 r. przez rodzinę Gorzechowskich. Chyba najpiękniejszym nagrobkiem jest rzeźba z wapienia w formie piętrzących się głazów, oplecionych paprociami, zwieńczona postacią siedzącej dziewczynki i krzyżem z piaskowca. Nagrobek znajduje się kilka kroków przed kaplicą, przy głównej alejce. Poświęcony jest spoczywającej tu Władysławie z Łukoskich Gołębiowskiej, która zmarła w 1891 r., przeżywszy zaledwie 22 lata. Trudno nie wspomnieć też o postawionym w latach 30. XX w. pomniku nagrobnym Antoniego Rawicz-Radomyskiego, męża pisarki Heleny Mniszkówny, z płaskorzeźbą Roberta Lovella, przedstawiającą postać siewcy (nawiązanie zarówno do tego, czym zajmował się zmarły, jak i popularnego w XX-leciu międzywojennym symbolu występującego w stylu art déco, w którym utrzymany jest pomnik). Znajdujący się w katastrofalnym stanie, jednak wyjątkowej urody i wielkim znaczeniu dla naszej społeczności pomnik jest obecnie zabezpieczony przed dalszą degradacją i niedostępny, a szereg środowisk lokalnych we współpracy z Urzędem Miasta i Gminy w Drobinie oraz prowadzoną przez potomka zmarłego fundacją podejmuje działania mające na celu uzyskanie dofinansowania na prowadzenie właściwych prac konserwatorskich, które przywrócą świetność tego wyjątkowego obiektu, symbolicznie połączonego piękną Aleją Topolową z kolejną perłą Drobina i okolic, dworem w pobliskich Kucharach, którego Radomyscy byli ostatnimi przedwojennymi właścicielami.
Z zabytkowych budowli warto wymienić dwór Piwnickich, dzisiaj znajdujący się w nienajlepszym stanie i najstarszy budynek, tzw. „długi dom”, kiedyś karczma i zajazd. Podobno nocowali tu i Jagiełło w drodze pod Grunwald, i Napoleon w czasie kampanii rosyjskiej.

| Prawa miejskie

Za datę otrzymania praw miejskich uważa się właściwie bezspornie rok 1487. Na mocy decyzji władz zaborczych, aktem prawnym z 1 czerwca 1869 r., Drobin utracił prawa miejskie i dnia 1 stycznia 1870 r. się osadą. Wprawdzie nie tylko Drobin, bo i Raciąż, Bielsk, Bodzanów i wiele innych miast spotkał ten sam los. To był wynik zemsty władz carskich za udział w Powstaniu Styczniowym. Zygmunt Padlewski utworzył w okolicach Drobina silny ośrodek ruchu powstańczego. Mieszczanie drobińscy włożyli wielki wkład patriotyczny w walkę o niepodległość – wypad na Płock oddziału drobińskiego był jedynym z czterech, planowanych na noc z 22 na 23 stycznia 1863 roku.
W czasie wojny polsko-bolszewickiej 15 sierpnia 1920 r. pod Drobinem oddział polski składający się z 8 samochodów pancernych stoczył dwugodzinny bój ze 157 i 158 pułkami bolszewickimi.
Okres międzywojenny
Poza wspomnianymi opracowaniami dotyczącymi mieszkańców narodowości żydowskiej o Drobinie z lat II Rzeczypospolitej niewiele wiemy.
Na pewno trzeba wspomnieć o oświacie, w szczególności o tym, że podjęto trud budowy nowej szkoły, ponieważ izby lekcyjne mieściły się w kilku budynkach. Wzrastał też stopień organizacji szkoły: od 3-klasowej w roku 1920 do 7-klasowej w roku 1925. W roku 1935 zawiązał się Komitet Budowy 7-mio Klasowej Publicznej Szkoły Powszechnej w Drobinie. Przewodniczył temu komitetowi wójt gminy Józef Olszewski. Wybudowano w tempie niemal ekspresowym nowy budynek, częściowo jednopiętrowy, częściowo dwupiętrowy, mieszczący 16 izb lekcyjnych (służą one do dziś). Szkole nadano imię Marszałka Józefa Piłsudskiego.
Warto też wspomnieć o powołaniu spółdzielni, zajmującej się głównie handlem. Najstarsi mieszkańcy Drobina pamiętają budynek, w którym się ona znajdowała, budynek i spółdzielnia nosiły nazwę „Gwiazda”. To był piętrowy budynek, który znajdował się w miejscu obecnej restauracji, po wojnie został przejęty przez GS, a w latach sześćdziesiątych ub. wieku zburzony. Z życia gospodarczego, polskiego życia gospodarczego, można wymienić jeszcze dwie mleczarnie: Zalewskiego i Malinowskiego. Istniała też elektrownia, usytuowana przy drodze do Kuchar.

| W PRL-u

19 stycznia 1945 roku Drobin został wyzwolony spod okupacji niemieckiej. Drobin znowu stał się Drobinem, bo warto wiedzieć, że jego niemiecka nazwa brzmiała Reichenfeld. Życie zaczęto organizować od nowa. Trudny temat stosunków między ludźmi z AK-owskiego podziemia i nową władzą wymaga oddzielnego opracowania.
Powstały nowe zakłady, największe to: POM, Kółko Rolnicze, Rolnicza Spółdzielnia Produkcyjna zwana popularnie „kołchozem”, Gminna Spółdzielnia „SCh”. Przywrócona została działalność OSP. Wznowiły pracę szkoły i poczta. W latach sześćdziesiątych położono asfalt na większości ulic. Wybudowano wodociąg wraz z hydrofornią. Kolejne lata sześćdziesiąte i siedemdziesiąte przyniosły rozwój taki, na jaki było stać nie tyle może samych mieszkańców Drobina, co całą Polskę. Trzeba jednak powiedzieć o budownictwie mieszkaniowym: na początku trzy bloki spółdzielcze, mieszkania dla nauczycieli, wreszcie także mieszkania indywidualne, budowane już bez politycznej presji na ludzi „bogatych”. Potem kolejne mieszkania spółdzielcze, w tzw. segmentach.
Lata osiemdziesiąte nie były najlepsze dla kraju. Drobin jakoś jednak dawał sobie radę. Gmina sprzedała wtedy kilkadziesiąt działek budowlanych, ich ceny były przystępne. Władze gminy załatwiły udział w jedynym w Polsce eksperymencie rolniczym. Jeśli w Polsce rolnik właściwie nie mógł kupić niczego bez odpowiedniego zlecenia z urzędu gminy, to i w Drobinie też nie mógł. Ale istotna różnica polegała na tym, że w Drobinie te zlecenia wydawano prawie każdemu, kto chciał kupić ciągnik, czy inną maszynę. O tzw. tytule „Mistrz Gospodarności” mówić trzeba z rezerwą i rozwagą – przy dzisiejszych kryteriach spojrzenie może być krytyczne.
Przełom lat 80-tych i 90-tych to reforma samorządowa, która wytworzyła nowa sytuację. Gmina otrzymała nowe możliwości, nowe zadania i oczywiście „zyskała” nowe kłopoty.

| Drobin Kalendarium

Wiek VII – powstaje gród koło Mokrzka. Wysoki podkowiasty wał ziemny zwieńczony drewnianą palisadą i budowlą z drewnianych pali na majdanie.

Takich miejsc jak Mokrzk odnaleziono już w centralnej Polsce ponad 1500. Grupa badawcza przeprowadzająca badania sondażowe w tym rejonie w roku 1997 tak scharakteryzowała grodzisko w Mokrzku:

grodzisko pierścieniowate, na niewielkim wzniesieniu wśród łąk, w dolinie rzeki Sierpienicy, przy szosie Płock – Raciąż, w odległości 4,5 km na północny wschód od Bielska i 8,5 km od Drobina. Warstwa kulturowa ze śladami drewnianej konstrukcji wału oraz zabudowy na majdanie grodu. Liczne ułamki ceramiki obtaczanej, 3 groty strzał, 4 szydła żelazne, krzesiwa, fragmenty misy żelaznej, osełka kamienna, paciorek szklany. Kilka fragmentów ceramiki słabo obtaczanej. Pochodzenie grodziska: VII, VIII lub XI wiek.

mokrzk

Wał ziemny w Mokrzku, pozostałość średniowiecznego grodu


Rok 1172 – we wsi Karsko koło Drobina zamordowano biskupa płockiego Wernera Rocha. Inicjatorem tego zbrodniczego czynu był Bolesta Jastrzębiec kasztelan wiski, a mordercą był Bienias, brat kasztelana  z Wizny. Przyczyną czynu była zemsta za przegrany proces o wieś Karsko. Od tamtych czasów zmieniono nazwę wsi Karsko na Biskupice. Jest to pierwszy pisany dowód o istnieniu Drobina, a znajduje się w Rocznikach czyli Kronikach sławnego Królestwa Polskiego autorstwa Jana Długosza (1415-1480), duchownego kanonika krakowskiego, dyplomaty i historyka, sekretarza bpa Zbigniewa Oleśnickiego. Dzieło Długosza jest pierwszą syntezą dziejów Polski.

„Nagle z pobliskich zarośli wyskoczyło kilku parobków i zatrzymało konie trzech jeźdźców podążających z Drobina do Płocka. Słychać było krzyki i pogróżki pod adresem zatrzymanych. Podczas szarpaniny jeden z napastników przebił pierś napadniętego żelaznym ostrzem. Ranny szybko zmarł na drodze w Karsku koło Drobina”.  W opisie tej historii po raz pierwszy wymieniona została nazwa miejscowości Drobin.

wies-karsko


Rok 1217 – we wsi Kowalewo jest więziony wojewoda Krystyn. Krystyn oślepiony, jak to było w zwyczaju w owych ciemnych i smutnych czasach, został zesłany z rozkazu księcia Konrada I, syna Kazimierza Sprawiedliwego i Heleny Ruskiej, za powstrzymywanie księcia od popędliwości i nadużyć. Krystyn długo nie wytrzymał tortur i wkrótce zmarł.

„Już z dala było słychać krzyki i jęki, po chwili na tle ponurego nieba ukazały się sylwetki ludzi i koni podążających drogą do Kowalewa koło Drobina. To słudzy Konrada I syna Kazimierza Sprawiedliwego i Heleny Ruskiej prowadzili na wygnanie z Płocka do Kowalewa wojewodę Krystyna, który podczas ostatniej uczty pozwolił sobie powstrzymywać księcia Konrada od popędliwości i nadużyć. Oślepiony wojewoda wkrótce zmarł…”

krystyn


Rok 1307 – wzmianka o wsi Łęg Probostwo, której właścicielem jest  Włodzimierz Łęcki, którego bratanek jest w tym czasie biskupem płockim. Włodzimierz jest uważany za protoplastę rodu Łęckich herbu Dołęga. Później wieś w posiadaniu Grabianków i Milic – do XVIII wieku oraz Słuckich ze Słucza w ziemi wiskiej, herbu Dołęga. Od 1773 roku Łęg jest w rękach Maksymiliana Sierakowskiego kasztelana płockiego, następnie Jakuba Gąsowskiego, a od roku 1809 Hilarego Unieżyńskiego. W latach 1834-1875 właścicielami wsi byli na przemian Zakrzewscy i Olszewscy, później Kruszyńscy.


 ♦ Rok 1333 – pierwsze zapiski o istnieniu parafii w Drobinie. Na czele parafii stał wówczas Herman, pleban drobiński i kanonik płocki.


Rok 1340 – pierwsze informacje o Kozłowie koło Drobina, siedzibie Kozłowskich herbu Jastrzębiec, od których wieś kupuje w XVII wieku Mikołaj Kozłowski. W latach 1698-1739 Kozłowo kolejno w rękach: Leona syna Mikołaja Kozłowskiego, a następnie Sebastiana Kozłowskiego, skarbników sierpeckich. W 1841 Kozłowo nabywają drogą licytacji, kuzyni Kozłowskich, a po ponownej licytacji w 1863 roku wieś w rękach Władysława, potem Piotra Kajetana i do 1945 Jana Kozłowskich.


Rok 1373 – notatka o Drobinie przy okazji erygowania nowej parafii w Koziebrodach.


Rok 1375 – wieś Mogielnica, w tamtych czasach Mogilnica, w posiadaniu Ubyszów, w wieku XVIII Świerczyńskich, a później do roku 1939 Karskich. Był tam dwór drewniany rozebrany w 1960 roku – pozostał park ze starodrzewiem.


 ♦ Rok 1379 – notatka o Drobinie w informacji o erygowaniu parafii w Słupi.


Rok 1385 – pierwsza wzmianka o kościele w Biskupicach koło Drobina


Rok 1410 – 4 lipca, na łąkach pod Drobinem nad rzeczką Karsówką mają postój zbrojne oddziały polskie wojska prowadzone przez króla Władysława Jagiełłę na bitwę grunwaldzką.


♦ Rok 1433 – Kuchary są w posiadaniu Boleściców, a następnie przez kilkaset lat w rękach Kryskich herbu Prawda. Od 1673 roku we władaniu Marty Kryskiej i Walentego Zielińskiego a od 1693 – ich syna Mikołaja, który pozostawia Kuchary szwagrowi Kazimierzowi Małowieskiemu, po którym dziedziczy syn Gabriel, od 1723 wdowa po nim Teodora ze Słubickich i syn Bartłomiej. W następnych latach właścicielami Kuchar byli: od r. 1727 Rybiccy, od 1763 Rudowscy, a w r. 1836 Kuchary nabył drogą licytacji Stanisław Łukowski – radca Towarzystwa Kredytowego Ziemskiego, od 1858 własność Marcelego Gorzechowskiego, który w roku 1859 zbudował dwór istniejący do dzisiaj, a od 1880 r. Adolfa Piwnickiego do 1905 r. Ostatnim właścicielem Kuchar byli od 1920 Antoni Radomyski (spoczywa na drobińskim cmentarzu) i jego żona, znana polska pisarka Helena Mniszkówna. Obecnie we dworze ma siedzibę Ogólnopolski Ośrodek Medytacyjny Związku Buddyjskiego Karma Kagyu.


Rok 1437 – Kowalewo należy do Jastrzębców, potem do Jana z Koziebród, a od r. 1530 do Koziebrodzkich, potem Kowalewskich i Smarzewskich, po 1650 do Jeżewskich i Miłodrowskich, przed 1799 własność Bartłomieja Jeżewskiego i jego brata Melchiora, kanonika płockiego. Ich siostra Teodora w r. 1765 sprzedała Kowalewo Józefowi Piegłowskiemu, chorążemu ciechanowskiemu. Potem wsią władał Franciszek Piegłowski, a następnie jego córka Barbara Balbina. Od 1922 r. w rękach jej przyrodniego brata Ksawerego Zboińskiego, po którym 1824 dziedziczy córka Eugenia. Następnie Kowalewo nabywa Krystyna z Finków primo voto Karolowa Grevue, duo voto Janowa Okońska, tertio voto Pawłowa Grąbczewska, po niej wsią rządzi w latach 1854-1891 Antoni Jabłoński, później Stanisław Jabłoński do roku 1906 i Kazimierz Jabłoński do 1925 roku. W Kowalewie przebywał na wakacjach w lipcu 1827 roku Fryderyk Chopin.


Rok 1444 – informacja, że Drobin należy do dystryktu płockiego.

Rok 1444 – Ninogniew Kryski, późniejszy wojewoda płocki, kupuje Drobin od rodziny Gulczewskich.


Rok 1448 – plebanem drobińskim jest magister Bogusław.


Rok 1449 – zanotowany spór między Ninogniewem z Kryska, a plebanem magistrem Bogusławem, który rozstrzyga biskup płocki, że Ninogniew winien przeznaczyć kościołowi w Drobinie jedną włókę ziemi wolną od robót i czynszów.


Rok 1451 – patron (opiekun) kościoła w Drobinie Ninogniew Kryski prezentuje swego syna, bakałarza sztuk wyzwolonych, na plebanie w Drobinie.


Rok 1462 – Jan z Kryska, syn Ninogniewa jest plebanem w Drobinie do roku 1494. Jan z Kryska pełnił również funkcję podkanclerza księcia Konrada III od roku 1463, a od 1469 posiadał tytuł kanonika płockiego.


Rok 1477 – Jan Zawisza, malarz z Bogatego (koło Przasnysza) zrzeka się prac przy budowie kościoła w Drobinie, ponieważ nie może podołać wymaganiom Jana z Gradzanowa Kryskiego syna Ninogniewa, plebana drobińskiego, kanonika płockiego, podkanclerza księcia Konrada III.

♦ Rok 1477 – staraniem Ninogniewa II Kryskiego, wojewody płockiego od 1507 roku, ukończono budowę obecnego kościoła w Drobinie. Ninogniew II przejął budowę kościoła w Drobinie po śmierci ojca Ninogniewa I herbu Prawdzic w roku 1468.


♦ Rok 1487 – znamienna data w historii Drobina. Miasto odzyskuje lokatę miejską. Właścicielami Drobina są członkowie rodziny Kryskich. Rodzina Kryskich wywodzi się z Kryska, dzisiaj wieś Kuchary-Kryski koło Drobina.


♦ Rok 1511 – na prośbę Pawła Kryskiego, właściciela Drobina, król Zygmunt I Stary zmienia termin odbywania jarmarku i dodaje drugi jarmark. 45 lat później Zygmunt II August zezwala na trzeci jarmark w roku.

nagrobki-kryskich

Nagrobki Kryskich znajdujące się w Kościele w Drobinie.

Nagrobek (przy północnej ścianie prezbiterium kościoła, widok: po lewej stronie) Stanisława, kasztelana raciążskiego, wojewody mazowieckiego i Małgorzaty z Uchańskich oraz ich syna Piotra wykonany w latach 1609-1613 z fundacji Wojciecha Kryskiego. Ponad głowicami pilastrów herby: Prawda Kryskich i Radwan Uchańskich.

Przy południowej stronie prezbiterium kościoła w Drobinie (widok po prawej stronie rysunku) znajduje się jedno z najwybitniejszych dzieł sztuki sepulkralnej okresu renesansu w Polsce. Nagrobek Anny ze Szreńskich Kryskiej i Pawła Kryskiego, wojewody mazowieckiego, właścicieli Drobina oraz ich syna Wojciecha, podkomorzego płockiego. Dzieło ufundował Stanisław Kryski brat Wojciecha. Nagrobek wykonany w latach 1572-1576 w pracowni Santi Gucciego nawiązuje do grobowców Medyceuszy w kościele San Lorenzo we Florencji. Nagrobek Kryskich w drobinie jest unikalną formą rzeźbiarską z tego okresu w Polsce. Może to świadczyć o znaczeniu rodu Kryskich.


Rok 1516 – Andrzej Kostka doktor medycyny i kanonik płocki zostaje mianowany plebanem w Drobinie.


Rok 1517 – prezentują się w Drobinie mieszczanie: uczeń Mikołaj Nawrot, Maciej Pyrtka, Jan Łysy, Bartłomiej Chwila.

Rok 1517 – Stanisław z Kosarzewa leguje na budowę kościoła św. Praksedy w Drobinie trzy i pół kopy groszy. Kościół panny i męczenniczki św. Praksedy został rozebrany w 1824 roku. Była to świątynia drewniana i stała przy obecnej ulicy Zaleskiej w Drobinie.


Rok 1536 – historia drobna acz charakterystyczna, nobilis Burnakowa z Nagórk Wielkich spiera się z niejakim Janem Karskim o miejsce ławki w kościele w Drobinie. Zadrażnienie rozsądził proboszcz Jan Szulkowski ustalając, że pierwsza ławka będzie Kryskich, druga Burnakowej, a trzecia Karskich.


Rok 1550 – przyszedł na świat w Rostkowie koło Przasnysza Stanisław Kostka, od roku 1726 święty Stanisław Kostka związany z Drobinem poprzez matkę Małgorzatę z Kryskich, siostrę Pawła Kryskiego.


Rok 1554 – pierwszy znany wizerunek herbu Drobina na okrągłej pieczęci.


Rok 1573 – Drobin należy do powiatu bielskiego.


Rok 1592 – Stanisław Kryski wojewoda mazowiecki starostą płockim.


Rok 1598 – konsekracja kościoła w Biskupicach koło Drobina.


Rok 1618 – swoje mowy sejmowe drukuje Feliks Kryski syn Stanisława właściciela Drobina – kanclerz wielki koronny, poseł, marszałek sejmu w roku 1603.


Wiek  XVII i XVIII – okres regresu miasta. Zniszczenia wojenne, liczne pożary trawiące drewnianą zabudowę (1724), grabieże wojsk szwedzkich.


Rok 1774 – kościół w Biskupicach w ruinie.


Rok 1775 – kontrakt JO Książęcia Michała Aleksandra Świętopełka Czetwertyńskiego „posesora” Drobina ze „sławetnym Wojciechem Szklankowskim magistrem kunsztu mularskiego, obywatelem miasta Włocławka, podejmującym się wyreparowania kościoła w miasteczku Drobinie już zrujnowanego”.


Lata 1773-1785 – w Drobinie istnieje szkoła parafialna, w której wykładał miejscowy organista.


Rok 1788 – Miliccy są właścicielami Mokrzka, od 1789 własność Adama Łączyńskiego, od 1805 Kazimierza Miłodrowskiego, sędziego trybunału płockiego. W następnych latach właścicielem Mokrzka byli Przedpełscy, Marianna z Kossobudzkich Markowska, od 1854 roku Franciszek Ksawery Zakrzewski, później Grabowscy, od 1931 roku Turscy. W 1835 roku dobra Mokrzk rozparcelowano.


Rok 1793 – Drobin pod panowaniem Generalnej Dyrekcji Prus Wschodnich w województwie kujawskim w departamencie płockim. Wojewodą jest hrabia Eugeniusz Skarbek. Opis Drobina wykonany w latach 1793-1794 podaje informacje o mieście:

[Drobin] jest własnością prywatną i mieszka w nim 420 osób w tym 231 Żydów. Jest w nim 106 domów, w tym jeden murowany, krytych dachówką jeden, gontem 11, strzechą 94. Są w mieście dwa kościoły i dom modlitwy dla Żydów. Szkoły nie ma, jedynie organista udziela kilku dzieciom wiedzy o świecie. Lekarza nie ma, leczą trzej młodzi Żydzi. Apteki nie ma. W  mieście jest jednak wiatrak, jedna karczma, sześciu piekarzy, trzech rzeźników, złotnik, murarz, stolarz, dwóch cieśli, dwóch krawców, trzech szewców, grabarz. Węgla tu nie znają, a mieszkania opalają torfem i drewnem. Porządek w mieście pełnią dwaj strażnicy: Mateusz Simiński i Jan Garcicki. Mieszkańcy Drobina posiadają 18 koni, 38 wołów, 12 krów i 20 świń.


Rok 1795 – burmistrzem Drobina jest Roch Rajewski, a jego zastępcą Piotr Drandkiewicz i rachmistrzem Jan Gostkiewicz.


 ♦ Rok 1797 – W Drobinie odbywa się 10 jarmarków.


Rok 1808 – Drobin należy do grupy miast niższego rzędu ze względu na małą liczbę mieszkańców. W tym czasie w mieście mieszkało 1717 osób w tym Polaków 110 osób,  Żydów 1607 osób.


Rok 1811 – utworzono szkołę rządową w Drobinie, 1 921 przekształcono ją na siedmioklasową szkołę podstawową.


Rok 1812 – w drobińskim kościele parafialnym biwakują wraz z końmi ułani armii Napoleona.


Rok 1817 – parafia drobińska liczy 1699 katolików, 643 Żydów i 5 protestantów.


Rok 1818 – nowe akty prawne dotyczące działalności miast w Królestwie Polskim. Zgodnie z nimi na czele rady miejskiej stał burmistrz i do jego zadań należało wykonywanie zarządzeń władz nadrzędnych, troska o wygląd miasta, bezpieczeństwo mieszkańców oraz nadzór nad kasą miejską. Obowiązki kasjera pełnił burmistrz.


Lata 1817-1850 – na skutek upadku gospodarczego, przy niskim poziomie higieny, epidemii cholery – spadek liczby ludności polskiej w Drobinie od 1709 osób do 1223 osób. W jednym tylko roku 1831 urodziło się 16 katolików, a zmarło 48.


Rok 1827 – w lipcu w Kowalewie koło Drobina, w dworku Ksawerego Zboińskiego, przebywa siedemnastoletni Fryderyk Chopin. W liście z Kowalewa do rodziny w Warszawie Fryderyk pisze m.in.:

„… jest staw i żaby pięknie śpiewają. Ależ najzabawniejszy jest kos, co przed oknami awantury wyśpiewywa, a po kosie Kamilka Pana Zboińskiego…”

Fryderyk Chopin


Rok 1842 – w Drobinie zawalił się budynek – siedziba rady miejskiej i szkoły elementarnej.


Rok 1847 – Jest w Drobinie szkoła w budynku krytym słomą, w którym mieszka również burmistrz. Nauczyciela utrzymuje proboszcz. Pensja roczna nauczyciela wynosi 600 złotych polskich. Jest nim Leon Majewski, który nie jest wprawdzie nauczycielem patentowanym, ale przez wizytatora i Radę Miejską instalowany.


Rok 1856 – w Drobinie jest sześć studni prywatnych.


Wiek XIX – w Drobinie brak brukowanych nawierzchni ulic, brak chodników, brak oświetlenia ulic, nieczystości są wylewane przez okna i płyną wartkim, cuchnącym strumieniem wykopanymi rynsztokami.


Rok 1863 – nocą z 22 na 23 stycznia oddział powstańców drobińskich walczy w Płocku.


Rok 1865 – Drobin zajmuje piąte miejsce w powiecie płockim pod względem liczby ludności.


Rok 1869 – po klęsce powstania styczniowego rosyjski rząd carski przystąpił do działań mających na celu zamianę małych ośrodków miejskich na osady. Zgodnie z instrukcją kazano zabrać prawa miejskie miastom posiadającym mniej niż trzy tysiące ludności. W tym czasie Drobin liczył tylko 1057 mieszkańców. Drobin był jedynym miastem prywatnym w powiecie płockim.


Rok 1870 – 1 stycznia zaczyna działać akt prawny, który zamienia miasto Drobin na osadę Drobin, a burmistrza na wójta. Podobny los spotkał najbliższe miejscowości: Raciąż, Bielsk, Bodzanów i 334 inne w całym Królestwie Polskim.


Lata 1875, 1876 i 1904 – wielkie pożary Drobina, w których spłonęło wiele domów. dach nad głową straciło kilkuset rodzin mieszczańskich.


Rok 1880 – Drobin posiada dwa kościoły, synagogę, trzy szkółki elementarne, skład spirytusu, jatki, farbiarnie, cztery wiatraki, 38 sklepów, siedem szynków, karczmę. Sześć razy w roku odbywają się jarmarki, a co tydzień we czwartki targi. W osadzie mieszka 2625 osób, w tym 1250 mężczyzn. Jest 145 domów mieszkalnych, w tym 9 murowanych.


Rok 1904 – powstaje Towarzystwo Pożarnicze, które wkrótce zmienia nazwę na Straż Ogniową, a po 1945 roku na Ochotniczą Straż Pożarną w Drobinie.


Rok 1915 – przez Drobin przetacza się front wielkiej wojny.

Rynek w Drobinie w 1915 roku nie wyglądał imponująco. Powierzchnia nieutwardzona, a nawet mocno zakurzona, zmielonym przez ciężkie buty tubylców i końskie kopyta piaskiem. Fotograf-dokumentalista Oskar Bauer z Frankfurtu nad Menem zarejestrował i przekazał obraz tamtych czasów: kościół, dzwonnica, plac wypełniony krzykami sprzedawców, dwaj groźni  mundurowi żandarmi z błyszczącymi blachami na czołach i zdjęcie współczesne przedstawiające to samo miejsce a jakże inne.

Rok 1915 – widok drobińskiego kościoła i obecnej ulicy Piłsudskiego

normal_swiat_nr_37_rok_1912-wystawa-dozynkowa

Rok 1912 – wystawa dożynkowa w Drobinie

budynek-gwiazdy

W latach 30. XX wieku powołano spółdzielnię, zajmującą się głównie handlem. Najstarsi mieszkańcy Drobina pamiętają budynek, w którym się ona znajdowała, budynek i spółdzielnia nosiły nazwę „Gwiazda”. To był piętrowy budynek, który znajdował się przy obecnej ulicy Piłsudskiego, po wojnie został przejęty przez GS, a w latach sześćdziesiątych ub. wieku zburzony. W jego miejscu wybudowano parterowy budunek, w którym mieściła się miejscowa restauracja też pod nazwą „Gwiazda”.


Rok 1912 – Jan Karczewski kupuje Drobin od Marii Wilhelminy z Kunklów Macieszyny i jest właścicielem miasta przez 33 lata do 1945 roku.


Lata 30 XX wieku

urzednicy

Urzędnicy gminy Drobin przed wejściem do ówczesnej siedziby Urzędu Gminy w Drobinie. W centralnej części fotografii stoi wójt gminy – Józef Olszewski. Po lewej stronie wójta stoi, z ręką za klapą marynarki, sekretarz gminy Stanisław Milke – brat wielce szanowanego działacza, harcerza, zasłużonego dla Ziemi Płockiej założyciela i wieloletniego kierownika znanego od 1946 roku Harcerskiego Zespołu Pieśni i Tańca „Dzieci Płocka” Wacława Milke.  Obok Stanisława Milke stoi Genowefa Staniszewska – urzędniczka gminy. Mały chłopiec siedzący na schodach to Zbigniew Milke – syn Stanisława. Niestety nie udało się ustalić tożsamości pozostałych osób widocznych na fotografii.

 


Rok 1939 – we wrześniu niemieckie samoloty zbombardowały oddziały polskiego wojska odpoczywające w Kozłowie koło Drobina zabijając kilkudziesięciu żołnierzy powracających z kampanii spod Mławy.

kozolow-lasek

Lasku Kozłowskim znajduje się Mogiła Poległych Żołnierzy Wojska Polskiego,  każdego roku 1 września odprawiana jest w tym miejscu  uroczysta msza polowa


Rok 1939 – 19 stycznia wyzwolenie Drobina spod kilkuletniej niewoli hitlerowskiej (W czasie okupacji Niemcy przemianowali nazwę Drobin na Raichenfeld).


Rok 1945 – powstało przedszkole w Drobinie.


Rok 1947 – rozpoczyna rozgrywki piłki nożnej Ludowy Zespół Sportowy w Drobinie, który od 1973 roku przyjął nazwę Ludowy Zespół Sportowy „Skra”, a od 1985, po rejestracji w płockim sądzie, Ludowy Klub Sportowy „Skra”.


Rok 1950 – w Drobinie działa kino stałe.


Rok 1955 – pierwszy i jedyny telewizor w Drobinie zakupiony przez strażaków.


Lata 1960-1970 – Drobin zmienia oblicze: wiele ulic otrzymuje nawierzchnię asfaltową, założono nowe i naprawiono istniejące chodniki, uzupełniono oświetlenie ulic, poprawiono wygląd centralnego placu.


Rok 1967 – rozbudowano ujęcie wody i położono 5 km rur wodociągu. Powszechny, łatwy dostęp do wody znacznie poprawił stan higieny w Drobinie.


Rok 1969 – zbudowano trzy bloki mieszkalne dla 70 rodzin.


Rok 0 1984 – powstał Gminny Ośrodek Kultury w Drobinie.


Rok 1993 – w Drobinie i gminie działa ok 300 podmiotów gospodarczych, spośród których można wyróżnić: Zakład Przetwórstwa Mięsa OLEWNIK, Towarzystwo Inicjatyw Lokalnych, DROBINEX, DROTRANS,  KONSELMET, Kółko Maszynowo-Doradcze, Bank PKO, Poczta, Ośrodek Zdrowia i wiele innych.


Rok 1994 – najważniejsza data w historii Drobina – 1 lipca Prezes Rady Ministrów Waldemar Pawlak rozporządzeniem z dnia 16 czerwca 1994 roku nadał miejscowości Drobin status miasta

nadanie-praw-miejskich

Akt nadania statusu miasta dla miejscowości Drobin